Tại sao nền chính trị ở Mỹ nay đã trở nên già nua?

[trungthuc]

Tờ The Economist của Anh quốc có ghi nhận một chi tiết có thể khiến cho nhiều người bị giật mình, ông Joe Biden hiện...lớn tuổi hơn 97% người Mỹ! Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất của nước Mỹ hiện nay không chỉ là tuổi tác của ông Joe Biden (81) hay ông Donald Trump (78). Ngay cả khi cuộc đua ra tranh cử Tổng thống 2024 không phải là cuộc chạy đua giữa hai ông già thì nền chính trị Mỹ cũng đang chứng kiến sự lão hóa trầm trọng.

Năm 1981, có khoảng 22,3% dân biểu Mỹ đều dưới 40 tuổi và chỉ có 14,7% người trên 60 tuổi. Trong khi đó, Quốc Hội Hoa Kỳ hiện tại chỉ có 8,3% dân biểu dưới 40 tuổi nhưng có đến 43,1% người là trên 60 tuổi. Xu hướng này thật trái ngược với thế giới.

Tổng Thống Joe Biden (phải) và cựu Tổng Thống Donald Trump trong buổi tranh luận trực tiếp tại đài CNN hôm 27/6 vừa qua. (Hình: Justin Sullivan/Getty Images)

Tính cho đến năm 2023, The Washington Post cho biết, các nước dân chủ phương Tây có 20,3% dân biểu dưới 40 tuổi và chỉ 21% trên 60 tuổi. Cựu Thủ Tướng Anh Rishi Sunak 44 tuổi; Tổng Thống Pháp Emmanuel Jean-Michel Frédéric Macron (46); Thủ Tướng Estonia Kaja Kallas (47), Thủ Tướng Ý Giorgia Meloni (47); Tổng Thống Ukraine Volodymyr Zelensky (46), Thủ Tướng Ireland Simon Harris (37)… Chỉ có sáu trong 27 vị nguyên thủ quốc gia thuộc Liên Minh Châu Âu ở độ tuổi 60.

Theo Cơ Quan Điều Tra Dân Số Hoa Kỳ, độ tuổi trung bình của người Mỹ là 38,9 tuổi. Nhưng độ tuổi trung bình tại Hạ Viện và Thượng Viện lần lượt là 58 và 64, tính cho đến cuối năm 2023. Điều đó cho thấy nền chính trị Mỹ đang trở nên "già háp". Người ta gọi đó là "gerontocracy", tức nền chính trị được điều hành bởi các ông già bà cả. Tờ báo dành cho thiếu niên Teen Vogue gần đây có đăng một bài viết, giải thích chữ "gerontocracy" cho cử tri trẻ, định nghĩa thuật ngữ này là "chính phủ của người già" ("government by the elderly").

Nền "chính trị bô lão" trước nay vốn chỉ thấy xuất hiện trong giới đứng đầu tôn giáo như Vatican, bộ máy giáo quyền (ayatollah) ở Iran; hoặc bộ máy lãnh đạo Cộng sản độc tài, đặc biệt thời kỳ Liên Xô hồi Chiến Tranh Lạnh. Ở các nước phương Tây, trừ thời phong kiến vua chúa theo kiểu "cha truyền con nối", nền chính trị dân chủ hiện đại là nơi ít thấy bóng dáng các vị "nguyên lão".

Ấy vậy mà nền chính trị Mỹ bây giờ là sân khấu của những gương mặt quen thuộc từ nhiều thập niên. Trong bài báo đăng ngày 8/9/2023, The New York Times đã liệt kê ra 20 "đại bô lão" trên 80 tuổi của Quốc Hội Hoa Kỳ: Dianne Feinstein (90 tuổi); Charles E. Grassley (89); Grace F. Napolitano (86); Bill Pascrell Jr. (86); Mitch McConnell (81); Virginia Foxx (80),..…

Và trong một bài viết ngày 3/4/2023, FiveThirtyEight, một trong những trang chuyên trách về chính trị nổi tiếng, có tường thuật rằng, cuối tháng Bảy năm 2023, ít nhất ba dân biểu Hạ Viện Hoa Kỳ trong một phiên điều trần về TikTok đã gọi ứng dụng phổ biến này là… "Tic Tac" (một loại kẹo bạc hà thơm!). Năm 2006, cố Thượng Nghị sĩ Alaska Ted Stevens mô tả internet là "một loạt các ống" ("a serie of tubes"); và năm 2022, trong buổi nói chuyện trước nhiều đồng nghiệp trong Quốc Hội, Trưởng khối Đa Số Thượng Viện ông Chuck Schumer đã giơ chiếc điện thoại nắp gập cũ mèm lên và tự thú rằng, mình không khoái kỹ thuật mới! ("not very tech-oriented").

Vài chi tiết nói trên cho thấy tuổi tác đã khiến cho các "nguyên lão" trong nghị trường Hoa Kỳ không chỉ là không chạy theo kịp xu hướng và đời sống kỹ nghệ theo cách như giới cử tri trẻ đang sống, mà còn ở chỗ, thế hệ chính trị già bô lão này có thể sẽ gặp khó khăn khi giải quyết các chính sách về kỹ thuất mới mẻ cũng như nhiều phát minh hiện đại khác trong đời sống nói chung.

Trong khi đó, nhiều vị vẫn cương quyết "không rửa tay gác kiếm". Tại Hạ Viện, gương mặt lão làng, cựu Chủ tịch Hạ Viện Nancy Pelosi đã tuyên bố sẽ tái tranh cử cho nhiệm kỳ thứ 19! Nếu đắc cử vào tháng Mười Một năm 2024, Nancy Pelosi sẽ rời Quốc Hội (sau nhiệm kỳ hai năm) ở tuổi 85 (nếu bà còn sống).

Nhìn chung, cả Cộng Hòa lẫn Dân Chủ đều đã "già háp". Trong nhiệm kỳ lập pháp 2020-2022, độ tuổi trung bình của giới lập pháp tại Hạ Viện Hoa Kỳ lớn hơn độ tuổi trung bình của người dân khoảng 20 tuổi. Độ tuổi của các thành viên Hạ Viện nói chung đã tăng lên đều trong bốn thập niên liên tiếp.

Độ tuổi trung bình của các dân biểu Hạ Viện hiện nay là 58; và ở Thượng Viện là 65. Một cuộc khảo sát gần đây của Gallup chỉ ra rằng chưa đến 1/3 người Mỹ sẵn sàng bỏ phiếu cho một ứng cử viên đủ tiêu chuẩn của đảng họ nếu vị này đã trên 80 tuổi. Một cuộc thăm dò khác của Reuters/Ipsos cho thấy 3/4 người Mỹ, trong đó có hơn một nửa đảng viên Dân Chủ, cho rằng Biden nay đã quá già. Và cuộc thăm dò của NBC vào tháng Giêng, 2024 cũng cho ra kết quả tương tự.

Điều đáng nói là, trong số các nước giàu, Hoa Kỳ còn tương đối trẻ. Dân số 333 triệu người của Mỹ có độ tuổi trung bình 38,9, thấp hơn không chỉ so với Anh, Đức và Nhật mà còn so với cả TQ, Cuba hay Thái Lan. Hầu hết ông chủ công ty lớn của Mỹ đều ở độ tuổi 50. Độ tuổi trung bình của giới siêu giàu ở Mỹ cũng ngày cũng càng trẻ hơn. Điều đó cho thấy nước Mỹ là một quốc gia rất năng động, luôn tạo ra kỹ thuật mới mẻ, luôn định hình xu hướng văn hóa và liên tục mang lại sự đổi mới trong giao dịch thương mại cũng như trong nhiều lĩnh vực khác với tốc độ khiến cả thế giới phải thấy ghen tỵ.

Vậy điều gì khiến cho nền chính trị Mỹ trở nên già nua?

Yếu tố quan trọng nhất là giới trẻ ngày nay không thích vấn đề chính trị. Họ chán ngán những diễn đàn về chính trị. Họ chỉ thích sống theo kiểu riêng của họ. Do đó, chính trị mặc nhiên là sân khấu của người già. Ngay trong các cử tri nói chung, người lớn tuổi cũng thích chính trị hơn người trẻ. Có đến hơn 3/4 người ở tuổi trung niên xác định theo một đảng chính trị, trong khi chỉ một nửa thế hệ con cháu của họ là tỏ ra quan tâm chút ít về chính trị. Và người già cũng là thành phần còn mê đọc tin tức theo kiểu truyền thống như sách báo.

Độ tuổi trung bình của độc giả CNN, Fox và MSNBC lần lượt là 67, 68 và 71. Trong khi đó, tỷ lệ người già ở Mỹ lại tăng dần. The Economist cho biết, từ năm 2010 đến năm 2020, tỷ lệ người Mỹ trên 65 tuổi đã tăng từ 13% lên 17%, tức từ 40 triệu lên 56 triệu người. Tất cả những yếu tố này đã làm trầm trọng thêm mối xung đột chính trị đang bao trùm nước Mỹ.

Cuộc khảo sát vào giữa tháng Sáu, 2024 của Viện Thanh Niên Mỹ Berkeley (Berkeley Institute for Young Americans – BIFYA) đang khiến cho nhiều người lo ngại, khi cho ra kết quả nói rằng, các cử tri trẻ (vốn có tác động mạnh và mang tính quyết định đến cuộc bầu cử Tổng thống năm 2020 và bầu cử Quốc Hội vào năm 2018 và 2022) bây giờ lại không muốn đi bầu vào tháng Mười Một, 2024. Họ cho rằng các hệ thống chính phủ ngày càng yếu kém, rạn nứt, không có khả năng giải quyết những thách thức quan trọng đang đè nặng lên thế hệ họ.

Nghiên cứu của BIFYA còn phát hiện ra rằng thế hệ trẻ tỏ ra bất mãn, vỡ mộng, khi nhận định rằng thế hệ cũ không giải quyết được những vấn đề đương đại (khí hậu, chi phí giáo dục, nhà ở, chăm sóc sức khỏe…) và còn đùn đẩy gánh nặng trách nhiệm cho họ.

Tháng Chín năm 2023, cuộc khảo sát của Viện Chính Sách & Chính Trị Sine thuộc Đại Học Hoa Kỳ (Sine Institute of Policy & Politics at American University) cũng cho ra kết quả tương tự.

Làm thế nào để cho nền chính trị Mỹ đầy sinh lực sung mãn như thời John F. Kennedy hoặc Bill Clinton?

Câu trả lời thật không đơn giản. Việc thay thế giới lãnh đạo chính trị tại Mỹ ngày càng trở nên khó khăn, đặc biệt trong bối cảnh nhập cư đang trở thành vấn đề rất lớn.

Yếu tố nhập cư đã bị chính trị hóa và trở thành vũ khí của những chính trị gia mị dân. Không khác gì hình thức tuyên truyền của Cộng sản, những kẻ mị dân luôn nhắc đi nhắc lại rằng dân nhập cư không chỉ đã cướp mất việc làm của xã hội Mỹ mà còn muốn thao túng cả hệ thống chính trị Mỹ; do vậy, nếu không khéo, việc truyền đuốc cho thế hệ sau sẽ rơi vào tay "người ngoài", là những người trẻ tuổi mới đến có gốc gác từ châu Mỹ Latinh và châu Á.