Việt Nam đối mặt với 'đại dịch mới'

[TinNhanh247]

Các sản phẩm thuốc lá mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng) có khả năng gây ra những tổn thương phổi nghiêm trọng, đồng thời tác động đến não bộ người trẻ. Với khoảng 14% học sinh từng dùng thuốc lá điện tử, các chuyên gia trong nước và quốc tế coi đó như một 'đại dịch mới', cần giải pháp khẩn cấp để đối phó toàn diện.

Các nhà nghiên cứu của Trường Đại học Y tế công cộng, dẫn đầu là GS. Hoàng Văn Minh, Hiệu trưởng Nhà trường vừa thực hiện một nghiên cứu trên 3.801 học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 tại 11 tỉnh, thành ở Việt Nam.

Kết quả cho thấy có tới 96,2% học sinh nhận thức được sự tồn tại của thuốc lá điện tử và 37,8% học sinh biết về thuốc lá nung nóng. Trong đó 14% đã từng sử dụng thử thuốc lá điện tử và 7% hiện đang sử dụng trong 30 ngày qua. Tỷ lệ này đối với thuốc lá nung nóng là 1,8% đã từng sử dụng và 1,0% hiện đang sử dụng.

“Mức độ sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng trong giới trẻ Việt Nam đang ở mức cao, đặc biệt khi so sánh với các chỉ số về sử dụng thuốc lá truyền thống”, GS. Minh nói.

GS Hoàng Văn Minh chia sẻ thông tin tại Hội thảo InnovaConnect với chủ đề “Phòng chống tác hại của thuốc lá mới: Bằng chứng khoa học và kinh nghiệm tại Việt Nam và trên thế giới" diễn ra sáng 24/9.

Ông nêu thực tế đáng ngại khi có 10,6% học sinh tin rằng thuốc lá điện tử không gây hại hoặc ít gây hại hơn thuốc lá truyền thống. Tỷ lệ này đối với thuốc lá nung nóng khoảng 3%. Điều này có thể dẫn đến việc sử dụng ngày càng nhiều do có những nhận thức sai lầm về tính an toàn.

Nghiên cứu cũng cho thấy, một bộ phận học sinh không biết về những tác hại liên quan đến các sản phẩm này. Việc thiếu hiểu biết này có thể góp phần làm tăng việc dùng thử và sử dụng lâu dài. Ngoài ra, khoảng 76,8% học sinh đã từng nhìn thấy quảng cáo thuốc lá điện tử và 32,3% đã từng nhìn thấy quảng cáo thuốc lá nung nóng.

GS Minh cho rằng, những xu thế trên rất đáng lo ngại vì có thể làm đảo ngược các nỗ lực kiểm soát thuốc lá của chúng ta trong việc giảm tỷ lệ thanh thiếu niên hút thuốc. Tỷ lệ từng thử và hiện đang sử dụng thuốc lá điện tử cao như hiện nay có thể gia tăng tình trạng sử dụng thuốc lá truyền thống trong tương lai do nicotine có tính gây nghiện cao.

Bà Bungon Ritthiphakdee, chuyên gia hàng đầu về phòng chống thuốc hại của thuốc lá.

Bà Bungon Ritthiphakdee, người từng được Giải thưởng Luther Terry cho Lãnh đạo Xuất sắc trong Kiểm soát Thuốc lá từ Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ năm 2006 lý giải, sự hấp dẫn của thuốc lá điện tử với giới trẻ nằm ở sự đa dạng về hương vị. Hiện có hơn 16.000 hương vị, như dâu tây, táo và sô cô la.

“Những hương vị này, cùng với quan niệm sai lầm rằng thuốc lá điện tử không phải là hút thuốc, góp phần làm tăng sức hấp dẫn của chúng đối với thanh thiếu niên, những người có thể chưa từng nghĩ đến việc hút thuốc lá truyền thống”, bà Bungon Ritthiphakdee nói

Chuyên gia này cũng nêu thực tế, tại Thái Lan, quốc gia của bà cũng như ở nhiều nước đã ghi nhận các trường hợp tổn thương phổi nghiêm trọng, chẳng hạn như EVALI (tổn thương phổi liên quan đến việc sử dụng thuốc lá điện tử hoặc vaping).

“Điều quan trọng cần nhớ là thuốc lá điện tử, giống như thuốc lá truyền thống, có chứa nicotine, một chất gây nghiện. Việc sử dụng chúng có thể dẫn đến phụ thuộc nicotine và các hậu quả sức khỏe lâu dài tiềm ẩn”, Bà Bungon Ritthiphakdee nói.

Một mối nguy hiểm đáng lo ngại khác từ thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng là khả năng tổn thương đến não bộ. Theo bà Bungon Ritthiphakdee, một trong những lý do chính mà Singapore cấm thuốc lá điện tử là vì họ không thấy bất kỳ lợi ích thực sự nào từ việc sử dụng chúng.

“Họ lo ngại và có một số bằng chứng cho thấy rằng thuốc lá điện tử có thể gây tổn hại cho não, đặc biệt là ở người trẻ tuổi. Người bắt đầu hút thuốc lá điện tử ở độ tuổi càng trẻ, thì nguy cơ tổn thương não càng cao. Họ muốn bảo vệ thế hệ tương lai của mình, và đó là lý do họ quyết định cấm thuốc lá điện tử”, bà Bungon Ritthiphakdee nói.

Theo GS. Hoàng Văn Minh, trước mối nguy hiểm từ các loại thuốc lá mới, cần phải hành động ngay lập tức, xây dựng và thực thi các chính sách kiểm soát chặt chẽ đối với những sản phẩm này.

Ông cho rằng, các chiến dịch sức khỏe cộng đồng đóng vai trò then chốt trong việc đối phó với tình trạng thiếu hiểu biết về tác hại của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Ngoài ra, các chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng có thể tạo ra một làn sóng ủng hộ mạnh mẽ cho các chính sách kiểm soát thuốc lá, tránh tư tưởng cho rằng hút thuốc là "ngầu" hoặc "nam tính".

GS. Hoàng Văn Minh dẫn câu chuyện từ thực tế khi thế giới có ít nhất 34 quốc gia và vùng lãnh thổ áp dụng chính sách cấm hoàn toàn các sản phẩm thuốc lá điện tử, 11 quốc gia cấm bán thuốc lá nung nóng. Điển hình như tại Singapore, từ tháng 2/2018, chính phủ nước này đã hoàn toàn cấm việc mua bán, sử dụng và sở hữu các sản phẩm thuốc lá như thuốc lá điện tử, shisha và thuốc lá không khói.

Phó Giáo sư Becky Freeman chia sẻ kinh nghiệm của Úc trong việc giảm tỷ lệ người hút thuốc lá tại Hội thảo sáng 24/9.

Phó Giáo sư Becky Freeman (Trường Y tế Công cộng, Đại học Sydney, Úc) chia sẻ tỉ lệ người hút thuốc hàng ngày ở nước này hiện đã ở dưới mức 10%. Tuy nhiên, để đạt được điều đó cần các biện pháp tiếp cận toàn diện nhiều mặt. Một giải pháp hiệu quả là thuốc lá điện tử chỉ được bán tại hiệu thuốc với các quy định nghiêm ngặt.

“Người trẻ sẽ không còn dễ dàng mua các sản phẩm ở những cửa hàng tiện lợi nữa. Mô hình này đã giúp giảm đáng kể tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ”, PGS. Freeman nói.