Lạ đời đồng tiền song song trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế ở Argentina

[Romano]

Nhìn bề ngoài, những đồng tiền giấy màu sắc rực rỡ ở La Rioja, phía Tây Bắc Argentina không phải là peso, đồng tiền chính thức của nước này nhưng lại là tiền “giả mà như thật” đang được lưu hành.Người dân La Rioja gọi nó là chacho, loại tiền khẩn cấp do ông Ricardo Quintela - Thống đốc theo chủ nghĩa dân túy phát minh ra trong bối cảnh Tổng thống Javier Milei cắt giảm ngân sách liên bang trong chương trình thắt lưng buộc bụng chưa từng có.

Tiền "giả mà như thật"

Trên khắp thủ phủ của tỉnh La Rioja, các biển hiệu “Ở đây chấp nhận đồng chacho”, được dán khắp nơi, từ siêu thị, nhà hàng, trạm xăng đến các cửa hiệu làm tóc. Chính quyền địa phương đảm bảo tỷ giá hối đoái giữa chacho với đồng peso là 1-1 và cho phép dùng đồng chacho để thanh toán thuế và hóa đơn tiện ích.

Nhưng có một điều đáng lưu ý, chacho không thể được sử dụng bên ngoài tỉnh La Rioja và chỉ những doanh nghiệp đã đăng ký mới có thể đổi chacho lấy peso tại một số điểm đổi tiền của chính quyền.Sau khi nhậm chức vào tháng 12-2023, Tổng thống Milei đã nhanh chóng áp dụng liệu pháp gây sốc trong nỗ lực đảo ngược chủ nghĩa dân túy khiến ngân sách Argentina thâm hụt nặng. Các khoản cắt giảm đã siết chặt ngân sách tất cả 23 tỉnh của Argentina, trong đó bùng nổ thành một cuộc khủng hoảng toàn diện ở La Rioja, nơi chính phủ liên bang chi trả khoảng 90% ngân sách của tỉnh.

Với dân số 384.600 người cùng với thu nhập chủ yếu từ công nghiệp nhẹ, nghề trồng óc chó và ô liu, năm ngoái, La Rioja nhận được mức ngân sách chỉ sau Thủ đô Buenos Aires với 17,6 triệu người. Tuy nhiên, tỷ lệ nghèo đói của tỉnh này lên tới 66%.

Trong khi cải cách của ông Milei buộc các tỉnh khác phải thắt lưng buộc bụng và sa thải hàng nghìn nhân viên, Thống đốc Ricardo Quintela - một trong những người chỉ trích ông Milei gay gắt nhất - đã bác bỏ việc thực thi chính sách khắc khổ.

Với thu nhập trung bình của La Rioja giảm xuống dưới 200 USD/tháng và các cửa hàng đóng cửa vì không có khách hàng, chính quyền đã phân phát 8,4 tỷ peso dưới dạng tiền thưởng hàng tháng vào tháng 8 và tháng 9, một nỗ lực giúp người lao động đối phó với lạm phát hàng năm 230% của Argentina và thúc đẩy nền kinh tế địa phương đang gặp khó khăn. Để khuyến khích sử dụng chacho, chính quyền tỉnh hứa sẽ trả lãi suất 17% cho các hóa đơn được giữ đến ngày đáo hạn vào ngày 31-12.“Tôi sẽ không lấy thức ăn của người dân La Rioja để trả món nợ mà chính phủ nợ chúng tôi”, ông Quintela khẳng định. La Rioja đã vỡ nợ vào tháng 2 và tháng 8-2024. Vị Thống đốc cho biết, kế hoạch in tiền chacho là một lập trường táo bạo chống lại 10 tháng chật vật vì tiền lương giảm sút, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng và ngày càng nhiều người rơi vào cảnh khốn khổ dưới thời Tổng thống Milei.

Giải pháp cấp bách ở thời kỳ khủng hoảng

Trên đường phố, các thương gia cho biết họ cảm thấy bị mắc kẹt trong tình thế tiến thoái lưỡng nan. Từ chối đồng chacho có nghĩa là từ chối những khách hàng có sức mua mới trong thời kỳ suy thoái kinh tế sâu sắc. Nhưng chấp nhận đồng tiền này có nghĩa là “ôm” một số tiền vô giá trị đối với các nhà cung cấp nước ngoài và phải đổi sang đồng peso với giá chiết khấu. “Không có sự lựa chọn nào khác ở thời điểm này”, ông Juan Keulian, Giám đốc Trung tâm Thương mại và Công nghiệp La Rioja cho biết.

Như ông Milei và các đồng minh của ông nói, giải pháp thay thế của Thống đốc Quintela chẳng khác gì sự trở lại với chủ nghĩa dân túy quen thuộc vốn chi tiêu liều lĩnh và gây ra cuộc khủng hoảng không thể cứu vãn mà chính phủ của ông thừa hưởng.

Ván bài của Thống đốc Quintela ở tỉnh xa xôi này không ảnh hưởng nhiều đến tài chính liên bang của Argentina, nhưng điều đó có thể thay đổi nếu nhiều tỉnh kẹt tiền hơn cũng áp dụng mô hình này.Điều này đã từng xảy ra năm 2001, kế hoạch thắt lưng buộc bụng khắt khe tương tự trong cuộc khủng hoảng tài chính khủng khiếp của Argentina năm đó khiến hơn 10 tỉnh liên tiếp in loại tiền tệ song song. Cựu Tổng thống Néstor Kirchner đành chấm dứt tình trạng hỗn loạn bằng cách đổi các loại tiền “patacones”, “cecacores” và “boncanfores” lấy peso.

Nhưng Tổng thống Milei đã loại trừ khả năng cứu trợ La Rioja. “Chúng tôi sẽ không tiếp tay cho những kẻ vô trách nhiệm”, ông Milei cảnh báo trong một cuộc phỏng vấn gần đây với kênh truyền hình Argentina Todo Noticias. Tuy nhiên, không gì có thể ngăn La Rioja làm điều họ muốn, vì Hiến pháp Argentina cho phép những giải pháp tài chính tuyệt vọng như vậy.