Đất hiếm Mỹ có đầy nhưng không khai thác v́ ô nhiễm, Trung Cộng định dùng nó làm vũ khí hủy diệt Mỹ? Mấy hôm nay báo chí Mỹ ồn ào chuyện rare earth (đất hiếm) và cho đó là một vũ khí lợi hại của TQ đặt lên bàn thương thảo với Mỹ trong cuộc thương chiến với Mỹ? Vậy chúng ta cùng đi t́m hiểu rare earth là ǵ? và nước Mỹ phụ thuộc vào nó như thế nào?
Theo trang web của Wyoming Minning th́ rare earth element (REE) là khoáng chất đặc biệt được sử dụng trong kỷ thuật mới. REE có 17 loại khác nhau (Scandium, Yttrium, Lanathanum, Cerium, Praseodymium, Neodymium, Promethium, Samarium, Europium, Gadolinium, Terbium, Holmium, Dysprosium, Erbium, Thulium, Ytterbium, Lutetium.) có cùng chung nguồn cấu kết hoá học có khả năng nhận và cho đi electrons. Chính v́ khả năng đặc biệt này mà chúng trở thành chất liệu để chế tạo các loại dụng cụ về electronic, optical, magnetic, và catalytic.
"Rare earths are used in rechargeable batteries for electric and hybrid cars, advanced ceramics, computers, DVD players, wind turbines, catalysts in cars and oil refineries, monitors, televisions, lighting, lasers, fiber optics, superconductors and glass polishing." (source: reuters).
Từ năm 1940-1990, Mỹ khai thác Rare Earth (RE) và Mountain Pass mỏ ở California là nơi có nguồn RE lớn nhất ở Mỹ. Từ năm 1990 th́ mỹ giảm dần lượng khai thác RE v́ trong khai thác đă gây quá nhiều ô nhiễm môi trường, đóng cửa dần các mỏ khai thác quay qua mua lại của TQ v́ giá thành quá rẻ .. TQ ào ạt khai thác bất kể sự thiệt hại của môi trường v́ muốn kiếm tiền lẹ. Đến khoảng năm 2010 th́ TQ sản xuất khoảng 120 ngàn metric tấn RE, trong khi đó mỹ rút xuống chỉ c̣n khoảng 5-6 ngàn metric tấn RE. Hiện nay số lượng sản xuất RE của TQ bằng khoảng toàn thế giới cộng lại. Năm 2010, số liệu từ nhà nước TQ đă cho biết là khoảng 22.05 triệu tấn chất thải độc hại đă thải ra từ việc sản xuất RE hàng năm (Well, số liệu thật chắc c̣n cao hơn nhiều .. )
Đầu tuần này, chủ tịch Tập Cận B́nh (TCB) đă đi thăm nhà máy sản xuất RE này và báo chí TQ cũng tung tin là TQ có thể sử dụng RE như một món vũ khí để nói chuyện với Mỹ: đó là ngưng không xuất RE sang mỹ nữa (hiện tại Mỹ nhập 80% RE từ TQ). Đây không phải là lần đầu tiên TQ sử dụng chiêu này. Năm 2010, TQ đă từng giới hạn lượng RE xuất sang Nhật khi hai nước đang tranh chấp đảo "Điếu Ngư" (Senkaku). Với đ̣n ngưng đột ngột này làm cho TQ có lợi thế ngắn hạn nhưng sau đó Nhật đă t́m được nguồn hàng khác và cũng từ đó bớt lệ thuộc vào nguồn hàng RE từ TQ. Như thế nếu TQ đột ngột ngưng cung cấp RE cho mỹ với số lượng lớn th́ đương nhiên Mỹ cũng gặp khó khăn v́ đă quá dựa vào nguồn hàng rẻ từ TQ, nhưng từ đó Mỹ cũng sẽ t́m nguồn hàng từ nước khác ví dụ như từ Úc và đẩy mạnh lượng sản xuất nôi địa. Đầu tháng này quốc hội đă thông qua luật hổ trợ cho các hầm mỏ ở mỹ, như thế mỹ sẽ thúc đẩy việc sản xuất RE trở lại .. và có kế hoạch xử lư chất thải qua quá tŕnh sản xuất tốt hơn với kỷ thuật mới .. và như thế Mỹ sẽ ít bị lệ thuộc vào lượng nhập RE từ TQ. Để gia tăng sự lệ thuộc vào RE, TQ chơi chiêu là ép các nước sản xuất hàng hoá (vi dụ : electric motor magnets and light-emitting diodes..) phải sử dụng RE là phải dời nhà máy vào TQ để được mua RE với giá rẻ. Làm như thế th́ ngành sản xuất xe hơi hay máy bay của mỹ phải nhập cả môt hê thống như starter cho xe hơi, hay aircraft wing flaps từ TQ.
Cho nên trong thời hạn trước mắt yes, nếu TQ xài đ̣n phép này sẽ làm cho Mỹ khó khăn trong giai đoạn ngắn, giá thành sản phẩm có thể lên cao hơn hiện tại... nhưng không phải là không có đường thoát.. hiện tại có thêm khuynh hướng là tái sử dụng các loại pin, nam châm ..etc (sản phẩm làm từ RE). Theo thống kê từ TQ th́ Mỹ chỉ mua khoảng 3,8% lượng RE xuất cảng từ TQ. Một số lượng rất ít so với các nước khác (Nhật, India, Ư hay Tây Ban Nha).. thành ra TQ mà ngưng hay giới hạn lượng RE xuất cảng th́ các nước kể trên bị thiệt hại nhiều hơn là mỹ .. và như thế cũng chả có lợi nhiều cho TQ v́ cũng vậy họ sẽ đi t́m chổ nguồn hàng khác.. và đồng thời các ngành sản xuất phụ tùng kể trên xe hơi, máy bay .. cũng sẽ dọn ra khỏi TQ.
Ngoài ra nếu TQ chơi đ̣n này th́ ít ra một loại RE đó là lanthanum, là loại sản xuất rẻ tiền nhất có rất nhiều ở TQ, Úc, và Mỹ .. Loại này dùng trong ngành lọc dầu, do đó nó sẽ không ảnh hưởng ǵ và dầu hoả cũng không lên giá v́ giảm thiểu loại RE này từ TQ v́ các hăng loc dầu ở mỹ đă tồn trử khá nhiều loại RE này.
Tóm lại, nếu TQ ngưng hay giảm đáng kể lượng xuất RE ra thế giới, cụ thể là sang Mỹ để trả đủa việc tt DT tăng thuế lên hàng hoá TQ th́ yes, sẽ gây khó khăn ngắn hạn cho môt số hăng sx ở mỹ từ bên comercial cho đến quốc pḥng .. nhưng về lâu về dài đó là điểu tốt cho nước mỹ, v́ như thế mỹ lại thoát ra khỏi thế lệ thuộc RE giá rẻ tư TQ..
Tác giả: Buu Che