GIÁ CẢ SẢN PHẨM TUY CAO, NHƯNG SẼ KHÔNG ĐỒNG NGHĨA VỚI GIÁ TRỊ THẬT SỰ CỦA NÓ!

[trungthuc]

Ông bà xưa đã từng đúc kết khi cho rằng, "Tiền nào, của nấy" quả là không hề sai, tuy nhiên, không phải lúc nào sản phẩm có giá cao cũng đều đồng nghĩa với giá trị thật sự của nó.


Giá trị của Tết Trung thu là sự đoàn viên họp mặt của gia đình chứ đâu phải ở hộp bánh có giá mắc bao nhiêu? (Ảnh: Billy Kwok/Unsplash)

Ví dụ rõ nhất là giá các loại bánh Trung thu. Mùa Trung thu năm nay, từ Sài Gòn đến Hà Nội đều than van về thị trường quá vắng lắng, sức mua đã giảm đến 50% so cùng thời kỳ ở năm ngoái, từ nhãn hiệu bình dân đến nhãn hiệu tiếng tăm.

Giá các loại bánh nướng giao động trên dưới 50,000 đồng–500,000 đồng/cái, khoảng cách hơn 10 lần, vì có thêm loại nhân "bổ, khỏe" như sâm, nấm linh chi, cua Hoàng đế, trà san tuyết, sò điệp, tôm hùm… và có chiết khấu rất cao cho người bán.

Thực tế thì người tiêu dùng có cần ăn bánh Trung thu để được "bổ, khỏe" hay không? Câu trả lời rõ ràng là KHÔNG.

Vì với sự phổ biến rộng rãi kiến thức hiểu biết về sức khỏe trên mạng, ai cũng hiểu loại bánh Trung thu này rất ngọt. Bên cạnh đó, loại thực phẩm dược chế biến đại trà này thường phải có kèm theo chất bảo quản, mà lúc trước thời hạn được sử dụng chỉ có 27 ngày, nay lại được kéo lên đến… 60 ngày!

Cả chất đường lẫn phụ gia bảo quản (hóa chất) có trong bánh Trung thu đều không tốt cho sức khỏe, đặc biệt với người bị tiểu đường, mỡ máu cao.

Bánh Trung thu trong nhiều năm nay ở Việt Nam chỉ là thứ bánh để đem đi làm quà biếu tặng. Và vì đa số mua về để biếu, người mua chỉ chú ý đến nhản hiệu, bao bì và chấp nhận bỏ ra tiền để mua với một cái giá thật phi lý. Thế nhưng, với người mua chỉ để ăn trong gia đình, họ đâu cần mua loại bánh đắt tiền (do cái tên, do bao bì, do nhân bánh "bổ, khỏe"), nhất là khi đã có loại bánh Trung thu được chế biến thủ công tại nhà được rao bán đầy rẫy trên mạng xã hội.

Bánh thủ công kiểu nhà làm (ai đặt mới làm), một hộp chỉ độ chừng trên dưới 200,000 đồng, bánh có size nhỏ (trên dưới 60 gr), nhân chỉ có các loại đậu (hạt) và trứng muối, vừa ăn nhưng ngon miệng.

Chưa kể ngày càng có nhiều người chịu khó học hỏi để tự làm bánh Trung thu (bánh nướng hoặc bánh dẻo) cho gia đình và biếu xén cho thân bằng quyến thuộc.

(Ảnh minh họa: Alexa Soh/Unsplash)

Một đứa cháu của tôi dù bận rộn với công việc hằng năm vẫn dành ra thời gian để làm bánh Trung thu cho gia đình và bằng hữu. Cháu nói, tự làm để ăn sẽ yên tâm hơn vì không có bỏ thêm chất bảo quản, bánh có độ ngọt vừa phải, nhân bánh tùy theo ý thích, ngoài ra còn tiết kiệm được nhiều tiền so với mua bánh ở tiệm để làm quà biếu.

Cháu có so sánh, nếu mua bánh bán bên ngoài để biếu, cũng phải mất từ 600,000 –800,000 đồng một hộp, trong khi làm loại ngon nhất cũng chỉ 400,000 đồng/hộp thôi, khi biếu tặng cho sẽ rất quý vì là "do nhà làm", yên tâm không có chất bảo quản.

Mỗi năm, nhà tôi đều đem về hai cái bánh dẻo do bạn đồng nghiệp tự làm và biếu cho, còn tôi thì có bánh nướng của nhỏ cháu cho, thế là đã có đồ ăn tết Trung thu, tết đoàn viên trong nhà. Cùng nhau sum họp gia đình, ăn miếng bánh nhỏ do đứa cháu làm, bạn cho, uống ngụm trà ngon, nếu may mắn có thể thưởng lãm ánh trăng rằm thì đó là hạnh phúc lớn rồi, thế nên có gì quan trọng khi luôn tìm hiểu, so sánh hộp bánh Trung thu loại này loại kia có giá bao nhiêu?

Tết vừa rồi, tôi đến thăm vợ chồng một người bạn quý. Trên kệ, gần cái bàn tiếp khách, anh chị để một cây mai nhỏ rất xinh, cao khoảng 50 cm, chỉ có vài nhánh nhỏ nhưng nhánh nào cũng có bông. Vỏn vẹn cây mai của anh chị chỉ có khoảng 10 cái bông, nhưng tôi vẫn thấy nó đẹp quá.

Cây mai để bàn tuy nhỏ xíu, rẻ tiền, nhưng ra bông đều đặn những ngày Tết cũng đủ đem lại niềm vui và hạnh phúc, đó là giá trị thật sự (Ảnh: Minh Anh)

Tôi từng thấy có rất nhiều cây mai cao to, với giá vài trăm triệu đồng đến cả tỷ đồng, nhưng cây mai nhỏ xinh như ở nhà anh chị lần đầu tiên tôi thấy. Anh có nói, "Trước Tết mấy ngày, tôi ra khu chợ hoa Thành Thái ở quận 10 mua đấy. Giá chỉ có hơn 100,000 đồng thôi!".

Tuyệt vời, tôi cũng thích chưng một cây mai nhỏ xinh như thế trong nhà của mình, mua chứ không muốn bỏ tiền ra thuê một cây to làm gì cho chiếm chỗ. Tôi hiểu ra việc có một cây mai to hay nhỏ, đắt hay rẻ không quan trọng bằng việc mình nhìn ra vẻ đẹp của cây và cảm thấy hài lòng với nó. Đó chính là giá trị thật sự.

Tôi nhớ đến vẻ mặt hạnh phúc của anh khi nhìn cây mai. Anh thật hài lòng vì mình đã chọn được cây mai vẫn còn bông hoa để ngắm sau ba ngày Tết.

Tôi cũng nhớ đến vẻ mặt hạnh phúc của cha tôi khi ông dạo quanh chợ hoa xuân của huyện và chở về nhà một chậu mai nhỏ giá hơn 300,000 đồng vào ngày 25 Tết, trên cái cây toàn nụ đó có một bông mai đã hé nở. Ông nói: "Chậu này giá vừa tiền, dáng cây cũng đẹp, nên ba ưng".

Khi nhìn cha dọn chỗ để chậu mai, nhìn ông chăm sóc cây mai mỗi ngày, tôi thấy nét mặt vui tươi của ông có lẽ không thua kém bất cứ ai đang có cây mai giá vài trăm triệu đến hơn 1 tỷ đồng.

Trước đó, từ ngày 23 Tết, sân trước sân sau nhà ông đã rộn rã sắc màu vàng tươi của cúc, sắc màu đỏ thắm của thược dược. Bỏ ra chưa đến một triệu đồng, ông đã có cả một vườn hoa chung quanh nhà, và với ông, thế là mùa Tết đang đến!

Mỗi ngày đọc tin tức trên các báo, tôi phì cười khi thấy phóng viên trầm trồ giá cả các trang phục và phụ kiện mà giới nghệ sĩ, hot girl, siêu mẫu, cầu thủ… khoác vào người.

Cho dù có khoác trang phục cả tỷ đồng trên người thì chưa chắc người ấy đã đẹp, đã có giá trị trong mắt người khác. "Tiền nào, của nấy" tuy không có gì sai cả, nhưng một vật có giá trị cao không đồng nghĩa là vật đó có giá trị thật sự.

Giá cả và giá trị là khác nhau còn có thể nhìn thấy trong nhiều ví dụ khác. Chẳng hạn mỗi lần ra chợ, tôi thấy nhiều bà thích cò kè vài ngàn đồng với người bán hàng và hí hửng mỗi lần mua thực phẩm được bớt tiền hoặc thêm vào thứ gì đó, như mua rau thì đòi thêm hành, thêm rau thơm hay ớt…

Kinh nghiệm của tôi là khi không mặc cả với người nghèo bán ở chợ, bạn sẽ có được nụ cười vui vẻ của họ và lời chia sẻ bí quyết nấu món đó sao cho ngon. Giá trị của việc mua hàng ngoài chợ là như vậy.

Mua hàng ở chợ địa phương luôn mang lại niềm vui cho người bán và cả người mua, đó là giá trị thật sự về mọi mặt (Ảnh: Jacopo Maia/Unsplash)

Tôi ngẫm ra, khi mình không mặc cả, không "đòi thêm" bất cứ thứ gì mà luôn bỏ tiền mua dù chỉ là hành hay rau thơm, người bán hàng sẽ tỏ ra hào phóng hơn rất nhiều.

Họ sẽ ưu tiên để dành hàng ngon, sẵn sàng sơ chế thực phẩm trước cho bạn, thậm chí mang đến tận nhà khi bạn bận rộn không thể ra chợ. Điều đó đã vun đắp tình cảm giữa người mua và người bán ở chợ. Đó là thứ "văn hóa chợ" mà bạn sẽ không thể tìm thấy khi bước vào siêu thị hay cửa hàng tiện lợi.

Tương tự, tôi luôn nhìn thấy giá trị ở những chiếc xe đạp, mà không nhìn thấy giá trị ở chiếc xe gắn máy, cho dù giá của chiếc xe đó trên 50–100 triệu đồng. Người Việt hiện nay thường đánh giá người khác qua vẻ ngoài như người đó đi xe hiệu gì, mang túi xách hiệu gì, ăn uống ở đâu… để tôn sùng hoặc để… ganh ghét!

Xe đạp với tôi, có rất nhiều giá trị, như vừa ít chiếm chỗ trong nhà xe, vừa nhẹ (chả cần nhờ ai dắt giùm), vừa giúp bản thân rèn luyện được sức khỏe: khi ngồi lên xe là phải đạp tới để giữ cho xe luôn cân bằng, giống như cuộc đời luôn phải vận động tiến lên phía trước, cho dù tương lai vẫn chưa biết sẽ ra sao.

Vì hiểu được giá trị của chiếc xe đạp, tôi không quan tâm đến việc người ta nhìn mình như thế nào. Thời trẻ, khi chỉ có cái xe đạp, tôi ao ước có được cái xe gắn máy.

Sau hơn 20 năm đi xe gắn máy, tôi thật sung sướng khi thay cái xe gắn máy bằng chiếc xe đạp, chỉ để thấy mình luôn phải vận động mỗi ngày, không bị "ù lỳ" như khi ngồi lên xe gắn máy.

Ngày càng có nhiều người ở Sài Gòn chọn xe đạp làm phương tiện tập thể dục, số ít chọn xe đạp làm phương tiện đi lại như một cách giữ gìn sức khỏe, đó là chân giá trị (Ảnh: Minh Anh)

Điều phiền toái nhất của việc đi xe đạp là mỗi lần ra trung tâm quận 1, Sài Gòn, kiếm được chỗ gửi xe đạp rất khó khăn, thường bị từ chối, dù tôi chấp nhận trả tiền giữ xe đạp như giữ xe gắn máy; thứ hai là mỗi lần xe đạp bị hư, kiếm được người chịu sửa xe cho mình cũng khá trần ai.

Giá trị của một con người theo tôi cũng không nằm ở chức danh mà họ có. Trên mạng xã hội, bạn có thể thấy nhiều người xưng danh là giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ, dược sĩ, nhà báo, nhà văn, nhà thơ, nghệ sĩ, coach, chuyên gia tâm lý… nhưng cũng có những người chỉ đơn giản là một cái tên (tên thật hoặc là nick ưa thích).

Có thể những người ghi thêm chức danh là do họ tự hào về nghề nghiệp, hoặc là do họ nghĩ ghi như thế để tăng thêm giá trị. Thế nhưng, điều quan trọng là họ thể hiện cái gì trên những "news feed" đó? Có phải họ đang trưng bày "cái tôi đáng ghét" của họ, với đủ thứ khoe khoang? Hay họ đang viết điều gì có ích cho cộng đồng, còn "cái tôi" của họ chỉ nép đâu đó đàng sau?

Cuối cùng thì bạn chọn đọc bài mà họ viết là vì cái gì? Có khi vì họ là người nổi tiếng mà bạn ngưỡng mộ, hay họ là thần tượng, mà cuộc đời bạn hướng đến? Điều này cũng tốt, nhưng với tôi, "nội dung" của một người thể hiện trên "news feeds" (hay hành động họ làm trong đời sống thực tế) quan trọng hơn cái chức danh mà họ đính kèm đàng sau cái tên.

Chức danh suy cho cùng cũng chỉ là chuyện phù vân, vì mỗi người đều có thể tự xây dựng thương hiệu cho mình, bằng cái tên cha mẹ đặt cho mình hoặc bằng cái nick mình ưa thích, thế là đủ rồi.

Trao quà từ thiện giá trị ở cách trao và cách chọn quà phù hợp mong muốn của người nhận chứ không phải có dư thứ gì đem cho thứ ấy (Ảnh: Minh Anh)

Giá trị của một việc làm từ thiện cũng vậy. Khi đưa tin về một chương trình từ thiện, giới truyền thông thường thích nhấn mạnh vào tổng số tiền hoặc số lượng phần quà mà một cá nhân hay một công ty cho đi, mà quên đi rằng niềm vui thật sự của người nhận có khi không nằm ở giá trị của món quà nhận được mà nằm ở chỗ món quà đó có đúng như sự mong muốn của họ không, có thực sự là điều mà họ đang cần hay không.

Nhìn thấy những hình ảnh người nghèo xếp hàng nhận quà từ cá nhân hoặc công ty trên nhiều báo mạng Việt Nam, tôi chỉ thấy có gì đó hơi giả tạo, khuôn mẫu, giống như màn trình diễn nào đó. Tại sao các nhà hảo tâm không mang quà đến tận chỗ họ ngồi để trao tận tay cho họ, mà lại bắt họ phải đứng xếp hàng trên sân khấu để nhận quà?

Một người bạn mà tôi xem như một ông anh có lần nói với tôi: "Người ta thường lo trả giá (price) hoặc chỉ nhấn mạnh đến trị giá món đồ mà họ có, mà quên đi giá trị (value). Giá trị thật sự luôn luôn quan trọng hơn giá bán đắt hay rẻ, cũng như trị giá cao của món đồ không nói lên giá trị của người đang mang chúng".

Bạn có thể sẽ không đồng ý, nhưng với tôi, điều này luôn luôn đúng: Giá cao không đồng nghĩa với giá trị, nên trong mọi việc, đi tìm giá trị của việc mình làm, giá trị của con người mình là ở đâu mới là điễm quan trọng hơn hết thảy.

Nguồn: SGN