Những yếu tố chính của 'Chiến tranh Lạnh 2.0'

[miro1510]

Thế giới hiện đang bước vào một giai đoạn cạnh tranh toàn cầu mới, thường được gọi là 'Chiến tranh Lạnh 2.0'. Mặc dù mang nhiều yếu tố quen thuộc từ thế kỷ 20, phiên bản này tập trung nhiều hơn vào các vấn đề kinh tế, công nghệ và ảnh hưởng quốc tế.

Trung Quốc và Mỹ nổi lên là hai cường quốc chính đối đầu, tạo nên một thế giới đa cực và phức tạp. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (trái) và Tổng thống Mỹ Joe Biden tại cuộc gặp ở Bali, Indonesia ngày 14/11/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo chuyên gia Graeme Dobell, thành viên cấp cao của Viện Chính sách Chiến lược Australia (ASPI), thế giới đang bước vào một kỷ nguyên mới và đầy thách thức với sự xuất hiện của cái gọi là "Chiến tranh Lạnh 2.0". Trong khi nó mang nhiều nét tương đồng với phiên bản gốc từ thế kỷ 20, "Chiến tranh Lạnh 2.0" lại mang đến những yếu tố mới phản ánh sự phát triển và biến đổi của thế giới hiện đại. Chiến tranh Lạnh đầu tiên là cuộc xung đột về tư tưởng và quân sự giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa cộng sản, còn phiên bản 2.0 lại tập trung vào các yếu tố kinh tế, công nghệ và sự cạnh tranh giữa các siêu cường, đặc biệt là Mỹ và Trung Quốc. Dưới đây là những yếu tố chính của "Chiến tranh Lạnh 2.0":

Thứ nhất, đối đầu và cạnh tranh Mỹ-Trung: Trong cuộc Chiến tranh Lạnh mới này, Trung Quốc và Mỹ là hai cường quốc chính đối đầu với nhau. Cuộc cạnh tranh giữa họ không chỉ về quân sự mà còn về kinh tế, công nghệ, và sự ảnh hưởng toàn cầu. Trong khi Chiến tranh Lạnh trước đây là cuộc đụng độ giữa hai hệ tư tưởng đối lập, thì ngày nay, cuộc cạnh tranh này chủ yếu xoay quanh quyền lực kinh tế và công nghệ. Hai quốc gia này vừa hợp tác vừa đối đầu, trong đó sự cân bằng giữa hợp tác và cạnh tranh là yếu tố quan trọng giúp ngăn chặn xung đột trực tiếp.

Thứ hai, thế giới đa cực: Khác với thế giới lưỡng cực trong Chiến tranh Lạnh 1.0, Chiến tranh Lạnh 2.0 diễn ra trong một bối cảnh quốc tế đa cực, nơi nhiều quốc gia lớn nhỏ đều có ảnh hưởng đáng kể trong các vấn đề toàn cầu. Các quốc gia không còn bị ép buộc phải chọn bên như trong thế kỷ 20, mà giờ đây họ có thể linh hoạt chọn vị trí và lợi ích tùy thuộc vào từng vấn đề cụ thể. Điều này tạo ra một mạng lưới quan hệ phức tạp giữa các cường quốc và các quốc gia nhỏ hơn, làm cho việc đưa ra các cam kết và liên minh trở nên linh hoạt hơn.

Thứ ba, sự nổi lên của Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương: Khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương nổi lên là trung tâm địa chính trị của thế kỷ 21. Đây không chỉ là nơi cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc mà còn là khu vực trọng yếu đối với an ninh và thịnh vượng toàn cầu. Với sự hiện diện mạnh mẽ của cả hai quốc gia này, khu vực này được dự đoán sẽ trở thành điểm nóng trong cuộc cạnh tranh toàn cầu.

Thứ tư, toàn cầu hóa kinh tế và phụ thuộc lẫn nhau: Trong khi Chiến tranh Lạnh 1.0 mang tính chất đối đầu toàn diện giữa các khối kinh tế tách biệt, Chiến tranh Lạnh 2.0 lại diễn ra trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng. Mỹ và Trung Quốc dù cạnh tranh mạnh mẽ nhưng vẫn phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế. Điều này tạo ra một môi trường phức tạp, nơi cả hai nước phải quản lý các mối quan hệ kinh tế trong khi đối đầu về chiến lược và công nghệ. Khái niệm "Giảm thiểu rủi ro" xuất hiện như một biện pháp thay thế cho "tách rời", trong đó các nước tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc vào nhau mà không hoàn toàn cắt đứt liên kết.

Thứ năm, cuộc đua công nghệ: Công nghệ là yếu tố chính trong Chiến tranh Lạnh 2.0. Trung Quốc đã vươn lên mạnh mẽ và dẫn đầu trong nhiều lĩnh vực công nghệ mới nổi như trí tuệ nhân tạo, mạng lưới 5G, và không gian mạng. Sự cạnh tranh công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc đã thúc đẩy một cuộc đua công nghệ quyết liệt, nơi hai quốc gia này tranh giành quyền kiểm soát và ảnh hưởng toàn cầu thông qua việc phát triển và ứng dụng các công nghệ tiên tiến.

Thứ sáu, tấn công mạng và trí tuệ nhân tạo: Chiến trường mạng trở thành một phần không thể thiếu của Chiến tranh Lạnh 2.0. Các cuộc tấn công mạng, gián điệp kỹ thuật số và chiến tranh thông tin đã trở thành một phần thường trực của xung đột hiện đại. Trí tuệ nhân tạo (AI) cũng đóng vai trò quan trọng, khi các quốc gia không chỉ cạnh tranh trong việc phát triển AI mà còn cố gắng thiết lập các tiêu chuẩn và quy định về cách sử dụng AI trong quốc phòng và an ninh.

Thứ bảy, cuộc đua vào không gian và lên Mặt Trăng: Không gian tiếp tục là một mặt trận quan trọng trong Chiến tranh Lạnh 2.0. Các quốc gia lớn như Mỹ, Trung Quốc và Liên bang Nga đều đang tăng cường hoạt động trong không gian, bao gồm việc phát triển vệ tinh quân sự và cuộc đua đưa con người trở lại mặt trăng. Không gian giờ đây không chỉ là một nơi cho thăm dò khoa học mà còn trở thành một lĩnh vực quân sự quan trọng.

Tóm lại, Chiến tranh Lạnh 2.0 phản ánh sự thay đổi của thế giới hiện đại, từ những cuộc đối đầu về tư tưởng trong thế kỷ 20 sang cuộc cạnh tranh toàn diện về kinh tế, công nghệ và địa chính trị. Trong bối cảnh trật tự đa cực và phụ thuộc lẫn nhau, thế giới phải tìm cách cân bằng giữa cạnh tranh và hợp tác để tránh rơi vào những xung đột nguy hiểm hơn.