Nguy cơ xảy ra một cuộc chiến tranh Triều Tiên mới cao hơn bao giờ hết

[vuitoichat]

Theo như có những chuyên gia giàu kinh nghiệm về Bắc Triều Tiên là Robert Carlin và Siegfried Hecker viết rằng nhà lãnh đạo Kim Jong Un đang chuẩn bị cho chiến tranh. Kể từ năm 2019, đã có ba sự thay đổi chiến lược xung quanh vấn đề hạt nhân của Bắc Triều Tiên khiến các chính sách ngoại giao tiến hành từ năm 1992 của Hoa Kỳ và Hàn Quốc gặp nhiều trở ngại.

Ảnh do KCNA công bố ngày 13/09/2024 : Lãnh đạo Kim Jong Un đi thị sát cơ sở sản xuất vật liệu vũ khí hạt nhân tại một địa điểm không được tiết lộ ở Bắc Triều Tiên. AFP - STR

Tháng 1 năm nay, Robert Carlin và Siegfried Hecker, những chuyên gia giàu kinh nghiệm về Bắc Triều Tiên, đã khiến nhiều người ngạc nhiên khi viết rằng nhà lãnh đạo Kim Jong Un đang chuẩn bị cho chiến tranh.

Nhận định nói trên có thể bị cho là thái quá, nhưng mối bận tâm của hai chuyên gia là hoàn toàn có cơ sở, trong bối cảnh bán đảo Triều Tiên dường như đang trở nên nguy hiểm và bất ổn hơn bao giờ hết kể từ năm 1950. Đó là nội dung bài viết đăng ngày 07/10/2024 trên trang mạng của tạp chí Mỹ Foreign Policy. RFI xin trích dịch.

Kể từ năm 2019, đã có ba sự thay đổi chiến lược xung quanh vấn đề hạt nhân của Bắc Triều Tiên khiến các chính sách ngoại giao tiến hành từ năm 1992 của Hoa Kỳ và Hàn Quốc gặp nhiều trở ngại. Đầu tiên là Kim Jong Un đã tiết lộ kế hoạch 5 năm vào năm 2021 về việc tăng cường phát triển hạt nhân và tên lửa, bao gồm tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) nhiên liệu rắn, đầu đạn thu nhỏ, vũ khí hạt nhân chiến thuật và tên lửa siêu thanh sau hội nghị thượng đỉnh thất bại vào năm 2019 tại Hà Nội giữa nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên và cựu tổng thống Mỹ Donald Trump. Đầu tư của Bình Nhưỡng vào tổ hợp công nghiệp hạt nhân cùng với những tuyên bố mạnh mẽ của Kim Jong Un khẳng định Bắc Triều Tiên sẽ không từ bỏ vũ khí hạt nhân (được thể hiện trong Hiến Pháp và học thuyết hạt nhân) đã cho thấy rõ sự thay đổi về chiến lược của nước này.

Chương trình hạt nhân cùng với những ý định được Bắc Triều Tiên nêu rõ đã thay đổi cán cân chiến lược ở Đông Bắc Á, đặt ra những câu hỏi mới liên quan đến độ tin cậy về khả năng răn đe mở rộng của Hoa Kỳ, đồng thời ngày càng khiến Hàn Quốc nóng lòng có được vũ khí hạt nhân của riêng mình.

Sau đó là sự thay đổi trong lập trường của Bình Nhưỡng về địa chính trị, bắt đầu từ việc Kim Jong Un từ bỏ mục tiêu lâu dài của Bắc Triều Tiên là bình thường hóa quan hệ với Hoa Kỳ. Đồng thời, Bình Nhưỡng củng cố mối quan hệ với Bắc Kinh, vốn đã trở nên căng thẳng sau khi Trung Quốc ủng hộ các biện pháp trừng phạt kinh tế cứng rắn của Liên Hiệp Quốc sau các vụ thử hạt nhân của Bắc Triều Tiên vào năm 2016 và 2017. Kim Jong Un đã đến thăm Bắc Kinh vào tháng 01/2019 và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tới Bình Nhưỡng 5 tháng sau đó. Kể từ đó, Bắc Kinh cùng với Matxcơva đã ngăn chặn những nỗ lực của Washington trong việc ban hành các biện pháp trừng phạt mới đối với các vụ thử ICBM của Bình Nhưỡng.

Sự thay đổi về địa chính trị ngày càng rõ rệt khi Nga thiết lập quan hệ đối tác an ninh mới với Bắc Triều Tiên sau khi tiến hành xâm lược Ukraina, trao đổi viện trợ kinh tế và quân sự để nhận đạn dược và tên lửa của Bình Nhưỡng, và động thái này khiến Trung Quốc khó chịu khi lo ngại tổng thống Nga Vladimir Putin thay thế đòn bẩy của Bắc Kinh và tạo ra một tình huống giống như những năm 1950 và 1960, vào thời điểm ông nội của Kim Jong Un là Kim Nhật Thành, đã khiến hai cường quốc cộng sản đối đầu với nhau.

Sự thay đổi thứ ba cũng không kém phần quan trọng : Vào tháng 01/2024, ông Kim Jong Un đã từ bỏ chính sách thống nhất hai miền có từ 70 năm qua và nhấn mạnh Hàn Quốc là “kẻ thù chính”. Ông Kim muốn thay đổi Hiến Pháp Bắc Triều Tiên - xóa bỏ cam kết thống nhất - giải tán các cơ quan phụ trách hòa giải Bắc-Nam, đồng thời dỡ bỏ tượng đài thống nhất ở Bình Nhưỡng mà cha ông đã xây dựng.

Các sự kiện gần đây củng cố những thay đổi này của Bình Nhưỡng. Đối với nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên, các cuộc bầu cử ở Mỹ thường là những dịp lý tưởng để ông phát đi những thông điệp. Vào tháng 9 vừa qua, Bình Nhưỡng đã tiến hành một loạt vụ thử tên lửa đạn đạo tầm ngắn, đồng thời Kim Jong Un tuyên bố sẽ chuẩn bị lực lượng hạt nhân để sẵn sàng chiến đấu với Mỹ, và sau đó, nhằm mục đích răn đe, đã công bố một bức ảnh hiếm hoi cho thấy ông đi thị sát khu vực tối mật nơi đặt nhà máy làm giàu uranium, và cam kết chế tạo thêm vũ khí hạt nhân. Và đây dường như chỉ là tiền đề cho những gì sẽ được thực hiện sau này.

Vậy tại sao tất cả những yếu tố này đáng quan tâm ? Ít nhất vào thời điểm hiện tại, Kim Jong Un đã gạt cả vấn đề phi hạt nhân hóa cũng như thống nhất Triều Tiên ra khỏi bàn đàm phán, mặc dù đó là những mục tiêu trong chính sách của Hoa Kỳ và Hàn Quốc.

Một báo cáo năm 2023 của Hội đồng Tình báo Quốc gia về Bắc Triều Tiên đã phác thảo về những rủi ro mới. Bình Nhưỡng rất có thể sẽ tiếp tục sử dụng lá bài về vũ khí hạt nhân để thúc đẩy chính sách ngoại giao cưỡng chế, và gần như chắc chắn sẽ gia tăng những hành động bắt chẹt rủi ro này khi chất lượng và số lượng kho vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo của họ ngày càng tăng.

Trong khi báo cáo đánh giá Kim Jong Un sẽ không sử dụng vũ khí hạt nhân trừ khi ông “tin rằng chế độ đang gặp nguy hiểm”, nhưng vẫn nhận định “ông ấy có thể sẵn sàng chấp nhận những rủi ro lớn hơn về quân sự, tin rằng vũ khí hạt nhân sẽ ngăn chặn một phản ứng mạnh mẽ không thể chấp nhận được từ phía Mỹ hay Hàn Quốc”.

Mặc dù báo cáo cho biết “một chiến lược tấn công nhằm chiếm giữ lãnh thổ và đạt được sự kiểm soát chính trị trên bán đảo” bằng vũ lực “ít có khả năng xảy ra hơn so với chiến lược cưỡng chế”, nhưng vẫn nhận định Bắc Triều Tiên có thể sẽ áp dụng biện pháp nói trên nếu Kim Jong Un tin rằng có thể áp đảo quân đội Hàn Quốc trong khi ngăn chặn sự can thiệp của Mỹ và duy trì sự hỗ trợ của Trung Quốc, hoặc nếu ông kết luận rằng một cuộc khủng hoảng trong nước hoặc quốc tế là cơ hội cuối cùng để đạt được các mục tiêu.

Những kịch bản nào có thể xảy ra từ một chiến lược như vậy ? Một điểm nóng nơi căng thẳng có thể leo thang là Đường giới hạn phía Bắc (NLL), biên giới trên biển giữa Bắc Triều Tiên và Hàn Quốc. NLL đã được Bộ Tư lệnh Liên Hiệp Quốc vạch ra vào khoảng thời gian đình chiến năm 1953, nhưng bị Bắc Triều Tiên bác bỏ và là nguồn gốc của những bất bình lâu dài cũng như các cuộc đụng độ quân sự ngắn hạn. Năm 2010, Bắc Triều Tiên đã bắn vào Yeonpyeong, một trong 5 hòn đảo mà NLL xác định là của Hàn Quốc. Cuộc tấn công đã giết chết hai người lính thủy quân lục chiến Hàn Quốc (ROK) và đánh chìm một tàu hải quân nước này. Bình Nhưỡng cũng bắn đạn pháo gần hòn đảo này hồi đầu năm nay.

Vẫn trong bài phát biểu vào tháng 1, khi Kim Jong Un kêu gọi thay đổi Hiến Pháp và tuyên bố Hàn Quốc là “kẻ thù chính”, ông cũng ám chỉ việc sửa đổi các yêu sách về biên giới NLL tại cuộc họp của Hội đồng Nhân dân Tối cao (SPA) trong tương lai : “Biên giới phía nam của đất nước chúng ta đã được vạch ra rõ ràng, cho nên 'Đường giới hạn phía Bắc' bất hợp pháp và bất kỳ ranh giới nào khác không bao giờ có thể được dung thứ, và nếu Hàn Quốc xâm lấn dù chỉ 0,001 mm lãnh thổ đất liền, không phận và hải phận của chúng ta, thì đó sẽ bị coi là một hành động khiêu khích chiến tranh.”

Trước những hành động khiêu khích từ phía Bắc Triều Tiên, liệu Mỹ hay Hàn Quốc có đáp trả quân sự và khiến căng thẳng leo thang ? Liệu Trung Quốc có phủ quyết một nghị quyết của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc phản đối hành động sử dụng hạt nhân đầu tiên kể từ vụ Hiroshima hay sẽ hợp tác với Hoa Kỳ để kiềm chế tình hình ? Vào thời điểm cả Washington lẫn Seoul đều thiếu các kênh liên lạc ngoại giao hoặc quân sự đáng tin cậy với Bình Nhưỡng, mọi chuyện có thể dễ dàng vượt khỏi tầm kiểm soát.

Một kịch bản đáng báo động hơn nữa là chiến tranh xảy ra cùng một lúc trên hai mặt trận ở châu Á, tại bán đảo Triều Tiên và Đài Loan. Trong một báo cáo chuyên sâu năm 2023, Markus Garlauskas, cựu sĩ quan tình báo quốc gia về Bắc Triều Tiên, đã nêu chi tiết tại sao khả năng răn đe có thể thất bại cũng như logic và động lực có thể khiến ông Kim Jong Un tấn công Hàn Quốc nếu Trung Quốc xâm chiếm Đài Loan và Mỹ phải chuyển hướng sự tập trung cũng như nguồn lực để hỗ trợ Đài Bắc. Hoặc một kịch bản khác là Trung Quốc và Bắc Triều Tiên sẽ đồng loạt tiến hành những cuộc tấn công nhắm vào Đài Loan và Hàn Quốc.

Trong khi những kịch bản tồi tệ nhất khó có thể xảy ra trong tương lai gần, song sự thay đổi trong lập trường của Bắc Triều Tiên về địa chính trị đã làm gia tăng khả năng Bình Nhưỡng sẽ có những động thái mạnh mẽ trong 6 đến 18 tháng tới.

Cả Mỹ và Trung Quốc đều không ý thức về mối nguy xung quanh bán đảo Triều Tiên. Bắc Kinh coi hành động của Bình Nhưỡng là hệ quả của các trừng phạt của Mỹ chứ không phải là lỗi của Bắc Triều Tiên. Với xung đột ở Ukraina và Trung Đông đang hoành hành, hồ sơ Bắc Triều Tiên có thể sẽ tiếp tục bị quốc tế coi nhẹ, và Kim Jong Un có thể sẽ lợi dụng điều đó để hành động.