Nhân vật lịch sử: Tư Mã Thiên – Tác giả bộ sử ký đầy đủ đầu tiên về Trung Hoa

[vuitoichat]

Tư Mã Thiên sinh vào khoảng năm 145 trước CN dưới triều đại nhà Hán (206 TCN – 220 SCN). Với tác phẩm bất hủ “Sử Ký” hay còn gọi là “Ghi chép của ômg Thái sử” (Thái sử công thư), ông được coi là nhà chép sử đầu tiên và vĩ đại nhất Trung Hoa. Tư Mã Thiên lớn lên trong một gia đình có truyền thống viết sử. Cha ông, Tư Mã Đàm, làm Thái sử lệnh của nhà Hán.

Tư Mã Thiên, tác giả của bộ sử ký đầy đủ đầu tiên về Trung Hoa, cho rằng một sử gia cần có sự độc lập, khách quan và phải giải thích được thấu đáo về các sự kiện lịch sử. (Ảnh: Blue Hsaio/ Epoch Times)

Tư Mã Đàm chịu trách nhiệm theo dõi các hiện tượng thiên văn và xem ngày cho các buổi lễ, cũng như ghi chép lại những sự kiện hàng ngày ở trong triều. Khi còn nhỏ, dưới sự dìu dắt của cha, Tư Mã Thiên rất chịu khó nghiên cứu lịch sử và các tác phẩm kinh điển.

Năm 126 trước CN, Tư Mã Đàm sắp xếp một chuyến chu du thiên hạ cho đứa con 20 tuổi của ông. Trong chuyến đi, Tư Mã Thiên đã thăm các công trình cổ xưa và lăng mộ của các vị Hoàng Đế vĩ đại trong quá khứ. Ông ham mê nghiên cứu các bộ sưu tập lịch sử phong phú của những tác giả đời trước, trong đó có Khổng Tử và đã thu hoạch được rất nhiều lợi ích từ cuộc hành trình này.

Trở thành một sử gia độc lập

Sau khi quay trở về kinh đô, Tư Mã Thiên được cử làm vị trí Lang trung tham dự vào triều chính và có nhiệm vụ đi cùng Hán Vũ Đế kiểm tra từng khu vực. Dù đi đến đâu, ông luôn thu thập và biên soạn lại những câu chuyện lịch sử ở các địa phương.

Khoảng năm 110 trước CN, Tư Mã Đàm đổ bệnh. Trước đó ông đã bắt đầu một kế hoạch đầy hoài bão của mình, đó là viết bộ Sử ký đầy đủ đầu tiên về Trung Hoa, bao trùm 2000 năm lịch sử từ triều đại Hoàng Đế đến triều đại Hán Vũ Đế.

Biết mình không thể qua khỏi, Tư Mã Đàm vội bảo người con trai tiếp tục sứ mệnh quan trọng này. Tư Mã Thiên đã thề nguyện sẽ hoàn thành tác phẩm của cha ông.

Tư Mã Thiên sau đó kế thừa vị trí Thái sử lệnh của cha.

Ông tin rằng một nhà viết sử cần phải công bằng và độc lập, hơn là phục vụ cho sự yêu cầu của riêng Hoàng đế.

Để ghi chép về các nhân vật và sự kiện lịch sử một cách khách quan và công bằng, ông đã cống hiến phần lớn thời gian và nỗ lực để thu thập và chứng thực các chi tiết lịch sử. Ông đã luôn trung thực, làm tốt nhất để đảm bảo rằng những ghi chép là toàn diện và không có thiên kiến.

Một thử thách mà Tư Mã Thiên phải trải qua là làm thế nào để ghi lại việc làm của các Hoàng Đế hiện tại và trong quá khứ. Cuối cùng, ông quyết định ghi lại tất cả sự việc, cả việc tốt lẫn việc xấu. Tuy nhiên, điều này không hợp với ý của Hán Vũ Đế.

Chịu gian khổ vì một mục tiêu lớn

Năm 99 trước CN, tướng Lý Lăng đã thất bại trong cuộc chiến với Hung Nô, kẻ thù phía Bắc của nhà Hán. Lý Lăng đã bị bắt giữ sau cuộc chiến dũng cảm dù quân số của ông khá ít ỏi. Tin đồn nổi lên rằng Lý Lăng cuối cùng đã quy phục và tham gia huấn luyện đội quân Hung Nô. Việc này làm Hán Vũ Đế rất tức giận và tuyên bố Lý Lăng là một kẻ phản bội.

Trong triều, chỉ duy nhất Tư Mã Thiên bênh vực Lý Lăng. Giận dữ, Hán Vũ Đế ra lệnh tống ông vào ngục đợi ngày tử hình vì tội phỉ báng Hoàng Đế.

Triều đình sau đó đã giảm hình phạt, chỉ bỏ tù ông và ra án phạt cung hình (tịnh thân). Dù hình phạt ít khốc liệt hơn, nhưng điều này thường dẫn đến việc tự vẫn vì danh dự.

Cung hình là bản án cực kỳ tủi nhục và vì bổn phận làm con phải giữ gìn cơ thể mà cha mẹ sinh ra nên hầu hết người ta sẽ tự sát chứ không chịu hình phạt này.

Mặc dù vậy, để hoàn thành công trình lịch sử vĩ đại và để thực hiện lời hứa với cha trước lúc lâm chung, Tư Mã Thiên đã chọn chịu đựng sự tủi nhục thay vì kết liễu sinh mạng.
Một công trình bất hủ

Khoảng năm 91 trước CN, Tư Mã Thiên cuối cùng đã hoàn thành xong tác phẩm Sử ký (lúc đó ông 55 tuổi). Ông đã dồn tâm sức hơn 10 năm khó nhọc để hoàn thành nó. Sử ký là một kiệt tác lịch sử phi thường, là tác phẩm lịch sử đầy đủ đầu tiên của Trung Hoa, bao trùm lịch sử 5 đời vua nổi tiếng qua các triều Hạ, Thương, Chu và Tần cho đến thời đại của ông. Tác phẩm bao gồm các nguồn tài liệu đa dạng và thi thoảng có sự so sánh đối chiếu lịch sử để vẽ lên một bức tranh lịch sử phong phú. Bộ Sử ký trải dài hơn 2000 năm lịch sử và chứa hơn 520.000 từ.

Sử ký là tác phẩm độc nhất vô nhị bởi thay vì ghi lại lịch sử theo trình tự thời gian của sự kiện, nó lại đề cập đến lịch sử dựa trên các nhân vật lịch sử liên quan.

Trong 130 chương mục, Sử ký thể hiện lịch sử qua tiểu sử các Hoàng Đế, dòng thời gian sự kiện, chuyên luận, phả hệ của các gia tộc xuất chúng và tiểu sử của các nhân vật có tầm ảnh hưởng. Kết thúc là phần tự truyện của Tư Mã Thiên. Ngoài ra, không giống như tư liệu trước đó, thường được viết theo thứ thự xuất hiện các triều đại chính thức dưới sự giám sát của gia đình hoàng tộc, Sử ký được viết hoàn toàn độc lập.

Nội dung tác phẩm kể về những người thống trị, Vua, Hoàng Đế, các gia đình hoàng tộc, người quyền quý, các gia đình thời phong kiến và thậm chí còn nói về 7 người thường dân nổi tiếng vì đạo đức sống và những câu chuyện đáng chú ý khác.

Sử ký cũng chứa đựng những chuyên luận về những chủ đề khác nhau theo thời gian bao gồm nghi thức xã hội, âm nhạc, lịch, thiên văn, văn chương và kinh tế. Những câu nói của Tư Mã Thiên trong Sử ký như “chỉ ghi lại sự thật” và “không khoa trương cũng không che giấu” đã được ca ngợi bởi các sử gia Trung Quốc.

Mặc dù sống trong giai đoạn khó khăn và phải chịu đựng hình phạt tủi nhục, Tư Mã Thiên vẫn luôn là một người liêm khiết chính trực và kiên định theo đuổi giá trị đạo đức trong công việc và cuộc sống.

Với sự kính trọng, Tư Mã Thiên đã để lại cho thế hệ sau một công trình lịch sử đầy đủ xuất chúng về Trung Hoa thời kì đầu.

theo vietdaikynguyen